Thương Hiệu Cá Nhân (Personal Brand) Thực Sự Được Xây Dựng Như Thế Nào? 7 Insight Quan Trọng Bạn Cần Biết

Thương hiệu cá nhân (Personal Brand) không chỉ đơn thuần là cách bạn thể hiện bản thân, mà còn bao gồm tất cả những "lớp vỏ" xung quanh bạn. Hãy cùng khám phá những insight sâu sắc về cách xây dựng personal brand hiệu quả.

Personal Brand Có Thực Sự "Cá Nhân"?

Một cách buồn cười nhưng thực tế cuộc sống là KHÔNG. Thương hiệu cá nhân của bạn không hoàn toàn cá nhân như chúng ta nghĩ. Vốn dĩ con người chúng ta là giống loài sống theo bầy đàn, làm gì có chuyện không ai can dự tới ai mà cứ lớn lên. Ngay cả Tarzan cũng sống trong bầy Gorilla, hay cậu bé rừng xanh được nuôi dưỡng bởi bầy sói.

Vậy nên, nói đi cũng phải nói lại, Personal Brand - Thương hiệu cá nhân thực ra có tính tương đối lắm, và nó sẽ CÁ NHÂN với một số người dám sống thật và khác biệt thôi.

Insight đầu tiên: Personal Brand không tồn tại trong chân không, mà được định hình bởi tất cả những yếu tố xung quanh bạn.

Personal Brand Của Bạn Được Lấy Từ Đâu?

Câu hỏi này nghe có vẻ triết học, nhưng thực ra rất thực tế đấy. Tất cả những lớp vỏ phủ lấy cá nhân bạn, một cách nào đó, nó sẽ giúp người khác định danh bạn là ai, trước khi họ kịp biết bạn thực sự ra sao.

National Brand - Khi Quê Hương Trở Thành "Nhãn Hiệu" Của Bạn

Ví dụ như mình đi du học chẳng hạn. Khi bước chân xuống sân bay, cái đầu tiên mà người xứ này nhìn mình và nhận diện không phải là tên, tính cách gì hết trơn, mà là "She's a Vietnamese" (Cô ấy là người Việt Nam). Còn đứa nào không biết tới Việt Nam vì chưa kịp nói chuyện với mình thì sẽ đơn thuần "label" - đặt nhãn mình là "Asian" (người Châu Á).

Xuất thân là một người Việt Nam với cà phê sữa như một bản sắc riêng của mình trong nhóm bạn lúc du học

Vậy thì cái này liên quan gì tới mình? Có chứ, liên quan nhiều lắm! Vì mình được xem là dân Châu Á khi đi du học, lại kiểu Châu Á da vàng mắt hí nữa, thì những khi bài vở của mình điểm cao, bọn nó sẽ nói: "Ồ, thảo nào. Bọn Châu Á bọn mày học tập chăm chỉ phết, kinh thật."

Hoặc đơn cử như có mấy đứa bạn của mình, khi deadline tới cổ, bọn nó chưa xong, thể nào chúng nó cũng hỏi mượn bài mình xem. Cứ như thể là cứ là người Châu Á, là bạn mặc định sẽ học hành chăm chỉ, không bỏ sót buổi nào trên giảng đường Đại Học vậy đó.

Insight thứ hai: Đó là National Branding. Trước khi người ta có thời gian biết bạn là ai, như thế nào; những kiến thức hiểu biết của họ về nơi bạn sinh ra và lớn lên đã là branding của bạn rồi đó.

Nó sẽ áp dụng luôn cho các kiểu nhận diện như "Ồ, bạn là người miền Trung vào Sài Gòn lập nghiệp hả?", "Người miền Nam", "Người theo đạo A/B/C"... Tất tần tật những thứ đó là vỏ bọc để một người nhận xét rất nhanh về bạn, trước khi cái bản sắc cá nhân của bạn rõ ràng với họ.

Khi Bạn Tự Hào Về "Vỏ Bọc" Của Mình

"Nhà có nhà to nhà nhỏ, xe có xe đẹp xe xấu, còn bản sắc văn hóa dân tộc thì không có lớn nhỏ nha" - NSND Bạch Tuyết

Mình cực kỳ thích phản ứng này của NSND Bạch Tuyết trong một talkshow về Bản sắc dân tộc do Vietcetera thực hiện. Mình chưa bao giờ nghĩ xứ mình có một NSND đồng thời là một Tiến Sỹ. Khi tìm hiểu, hóa ra cô đã lấy bằng Tiến Sỹ mấy chục năm trước rồi với chủ đề Nghiên cứu âm nhạc khu vực Đông Nam Á.

Trong talkshow đấy, cô chia sẻ việc mình tu học ở Anh và cách làm việc với những giáo sư để thuyết phục họ rằng: "Thực ra, văn hóa khu vực chúng tôi là cái mà các ông cần này. Những nghiên cứu Châu Âu, Mỹ... chẳng phải đã quá nhiều rồi sao?"

Insight thứ ba: Khi bạn cảm kích và nhận ra giá trị của nơi mình sinh ra, bạn có quyền tự hào về nó và có quyền lan tỏa hình ảnh của nó ra thế giới. Lúc này, bạn không chỉ mang personal brand mà còn trở thành đại sứ cho "vỏ bọc" của mình.

Company Brand - Khi Nơi Làm Việc Trở Thành "Danh Thiếp" Của Bạn

Chuyển sang chuyện khác cũng tương tự vậy thôi. Cái này chắc dễ hiểu hơn nè. Bạn có công nhận không, khi vào làm cho một công ty lớn, cái người ngoài nhìn vào sẽ là: "Ồ, bạn là nhân viên của Coca Cola, của Tesla, Apple..." thay vì người ta sẽ biết đến bạn là "Thu Thảo" đúng không?

Tất nhiên ngoại trừ bạn bè thân, cái người ngoài nhận thấy từ thương hiệu của bạn trong công việc chính là những công ty bạn từng làm. Và đó lại là một dạng hình ảnh gắn với thương hiệu cá nhân của bạn. Nó biểu đạt chuyên môn, khả năng, thậm chí tính cách của bạn nữa.

Khi Company Brand "Dính" Vào Bạn

Mình từng được hỏi thế này trong một lần phỏng vấn ở Việt Nam: "Em từng làm ở đó nhưng sao chị không thấy em aggressive như mấy bạn ở đó ha?"

Lần đó mình chả biết nói sao với chị nhân sự, chỉ bẽn lẽn rằng: "Dạ văn hóa công ty nhưng tùy cách mình hấp thụ mà có người này người kia. Cơ mà tùy là aggressive hay proactive nữa chị. Tùy sếp trực tiếp tùy thời kỳ... lắm."

Thú thật với bạn, nếu bất kỳ ai có ý định làm việc ngoài Việt Nam, việc sắm cho mình một vài hình ảnh ô dù (umbrella brand) từ các công ty tập đoàn quốc tế là cực kỳ cần thiết. Khi mình ở đây, chả ai biết mình là ai, cái họ biết là trường mình học ở đây và tên một vài tập đoàn mình từng làm.

Insight thứ tư: Company brand hoạt động như tấm "danh thiếp" vô hình của bạn, đặc biệt quan trọng khi bạn muốn mở rộng cơ hội nghề nghiệp.

Gì thì gì, danh tiếng công ty cũng là một phần danh tính của bạn, nếu bạn muốn.

Trách Nhiệm Khi Mang "Áo" Công Ty

Thế rồi cũng tương tự như ví dụ của cô Bạch Tuyết thôi. Trong buổi talkshow trên OnMic, bạn MC - một nhân sự cấp cao cũng chia sẻ rằng: "Khi một nhân viên vào công ty mình, những hình ảnh phát ngôn lời ăn tiếng nói trên mạng xã hội của bạn cũng được HR rà kỹ lắm. Lúc này, bạn là hình ảnh đại diện cho công ty. Bạn không thể mặc áo công ty chụp ảnh rồi phát ngôn bừa bãi trên Mạng xã hội được."

Chính xác! Tự do ngôn luận là đúng, nhưng khi bạn mang chiếc áo của một công ty, của một ngành nghề, bạn đang là nhân chứng sống cho tất thảy những lớp vỏ bạn mang theo luôn rồi đó. Mà "thuyền to, sóng to" - khi bạn ở một vai trò càng cao, thì hành động và hình ảnh cá nhân của bạn lại có sức ảnh hưởng gấp mấy lần của một nhân viên bên dưới.

Ấn Tượng Đầu Tiên Có Phải Là Quan Trọng Nhất?

Nói tới chuyện thương hiệu công sở, có một bạn đã hỏi trong talkshow: "Em sắp được nhận vào công ty thực tập. Vậy em nên làm gì để xây dựng thương hiệu cá nhân cho mình?"

Câu hỏi này nghe quen không? Chắc ai cũng từng có những băn khoăn tương tự khi bước vào môi trường làm việc mới.

Với mình, sau nhiều năm lăn lộn và chắc sẽ tiếp tục lăn lộn, mình thấy rằng: "Khi đi làm, mọi người thường nghĩ tới ấn tượng, tới xây dựng hình ảnh cá nhân trong công ty để mình nổi bật... Ai cũng nghĩ tới sự xuất hiện lấp lánh và WOW, nhưng ít ai nghĩ tới cái thực sự quan trọng: Xong rồi sao nữa?"

Làm Thế Nào Để "Xong Rồi Sao Nữa" Không Thành Vấn Đề?

Ví như lúc phỏng vấn, bạn thể hiện bạn làm được tất cả, thì cách bạn giữ hình ảnh với sếp là bạn làm đúng và đủ những công việc được giao. Ví như bạn nói ở Đại Học khả năng teamwork tốt, thì bạn cần thể hiện việc đó bằng cách làm việc với đồng nghiệp mới, bằng việc giúp đỡ những đồng nghiệp khác khi bạn có thể.

Insight thứ năm: Hình ảnh của bạn sẽ tự động tỏa sáng nếu bạn biết trao đi giá trị cho người khác, trong công việc và cuộc sống.

Thời Điểm Quyết Định Personal Brand: Khi Bạn Rời Đi

Và đây là phần mà mình muốn nhấn mạnh nhất trong toàn bộ câu chuyện về personal brand.

Cuối cùng thì, ai cũng nghĩ tới lúc xuất hiện, nhưng cái thực sự quan trọng và ảnh hưởng sâu sắc tới personal brand của bạn là lúc hạ màn - lúc bạn rời công ty.

Tại sao vậy? Bởi vì đó là lúc bạn thể hiện bản chất thực sự của mình khi không còn "lợi ích" gì để tranh đấu nữa.

30 Ngày Cuối Cùng Quyết Định Tất Cả

Nếu bạn thông báo nghỉ, thì trong 30 ngày còn lại, chuyện bạn vẫn tiếp tục những gì dở dang và bàn giao đàng hoàng tử tế cho người khác sẽ được sếp nhớ hoài nhớ mãi. Thay vì 30 ngày còn lại khi ốm khi bận khi thì quên luôn, và không ai biết "dự án đó làm như thế nào tới đâu rồi?".

Mình từng chứng kiến những người đồng nghiệp rời đi một cách đẹp đẽ, bàn giao kỹ càng, thậm chí còn viết tài liệu hướng dẫn chi tiết cho người kế nhiệm. Và cũng chứng kiến những người "biến mất" một cách thầm lặng, để lại đống công việc bỏ dở khiến ai cũng phải lắc đầu.

Insight thứ sáu: Cái ngày bạn rời đi, hình ảnh của bạn với đồng nghiệp, với sếp, với công ty có còn giống cái ngày bạn bước chân vào hay không? Nếu còn và đẹp hơn nữa, chúc mừng bạn, vì bạn không chỉ xây personal brand tốt mà bạn đã xây được những chiếc cầu rất vững chắc cho 30-40-50 năm nữa trong suốt sự nghiệp của mình rồi đó.

Một hành trình tìm mình và thể hiện mình, một hành trình không có điểm dừng về thương hiệu cá nhân hay bản sắc danh tính cá nhân

Personal Brand - Hành Trình Không Có Điểm Dừng

Vậy đó, personal brand đúng là nó xuất phát từ cá nhân từng người. Nhưng trước khi một ai đó có thời gian và cơ hội để biết tới personal brand của bạn, thì bạn đang được "label" bởi các hình ảnh vỏ bọc xung quanh mình. Trong chung có riêng.

Cho tới lúc bạn "xịn", rõ ràng rồi thì bạn sẽ chắc chắn có cơ hội để làm rõ, làm khác, làm đẹp hơn chính các vỏ bọc bạn từng đeo. Bởi lúc này bạn đã thành sứ giả thương hiệu cho nơi mình sinh ra, sống và làm việc rồi.

Insight thứ bảy: Personal brand là chuyện ngày nào còn sống, ngày đó còn cơ hội xây, giữ và làm mới. Cho mình. Cho nhau.

Kết Luận

Thương hiệu cá nhân không phải là thứ bạn tự tạo ra trong phòng kín. Nó là sản phẩm của sự tương tác giữa bạn và thế giới xung quanh - từ quê hương, văn hóa, nơi làm việc, đến cách bạn đối xử với mọi người trong từng khoảnh khắc.

Và quan trọng nhất, đừng quên rằng personal brand không chỉ về việc bạn muốn được nhìn nhận như thế nào, mà còn về việc bạn thực sự là ai khi không còn ai nhìn.

-----

Bạn đang ở giai đoạn nào trong hành trình xây dựng personal brand? Có câu chuyện nào thú vị muốn chia sẻ không? Hãy để lại comment để chúng ta cùng trao đổi nhé!

Note: Đây là bài mình viết cập nhật thêm cho rõ ràng. Bạn có thể đọc và theo dõi version thân thiện trò chuyện hơn ở bản tin của mình tại Personal Brand, có thực sự personal không? :D